అమరావతి: భారతనారీ భద్రత అనేది చాలాకాలంగా విచారకర స్థితిలో ఉంది. ఎన్నో చట్టాలు, ఆందోళనలు జరిగినప్పటికీ, మహిళలు ఇంకా అనేక రకాల హింస, అఘాయిత్యాలకు గురవుతున్నారు.
నిర్భయ కేసు నుంచి 2024లో జరిగిన కోల్కత్తా జూనియర్ డాక్టర్ కేసు వరకు, ఈ సమస్యలపై వెలుగులోకి వచ్చిన ఉదంతాలు మన సమాజంలోని అమానుషతను, ఆందోళనలను, చట్టాల మార్పుల ప్రభావాలను చూపిస్తున్నాయి.
నిర్భయ కేసు: దేశాన్ని కుదిపేసిన ఘోరం
2012 డిసెంబర్ 16న ఢిల్లీలో జరిగిన నిర్భయ గ్యాంగ్ రేప్ కేసు భారతదేశంలో మహిళల భద్రతపై ఉన్న దారుణ స్థితిని ప్రపంచానికి తెలియజేసింది. 23 ఏళ్ల పారా మెడికల్ విద్యార్థినిపై జరిగిన ఈ దారుణం, దేశంలో తీవ్ర ఆందోళనలకు దారితీసింది. ఈ సంఘటన సమాజంలో మార్పును కోరుతూ పెద్దఎత్తున ఉద్యమానికి నాంది పలికింది.
ఆందోళనలు
ఈ కేసు తరువాత ఢిల్లీ సహా దేశవ్యాప్తంగా భారీ ఆందోళనలు చెలరేగాయి. యువత, విద్యార్థులు, మహిళా సంఘాలు, పౌర సమాజం నిర్భయకు న్యాయం కావాలని డిమాండ్ చేస్తూ రోడ్లపైకి వచ్చారు. నిర్భయ పేరుతో ఈ ఉద్యమం దేశవ్యాప్తంగా విస్తరించి, సర్కారును చట్టసంస్కరణలకు బలవంతం చేసింది.
చట్ట మార్పులు
నిర్భయ కేసు అనంతరం 2013లో భారత ప్రభుత్వం క్రిమినల్ లా (అమెండ్మెంట్) యాక్ట్ 2013ను ప్రవేశపెట్టింది. ఈ చట్టంలో మహిళలపై అత్యాచారం, లైంగిక వేధింపులకు సంబంధించి మరింత కఠినమైన శిక్షలు విధించారు. అటువంటి నేరాలకు మరణశిక్ష విధించే అవకాశం కల్పించడం, యాసిడ్ దాడులు, లైంగిక వేధింపుల కోసం ప్రత్యేకంగా శిక్షలు ఉండే విధంగా చట్టంలో మార్పులు జరిగాయి.
నిర్భయ చట్టం – అనంతరం పరిణామాలు
అయితే నిర్భయ కేసు తరువాత దేశంలో మహిళలపై జరిగే నేరాలు తగ్గుతాయని ఆశించినా, వాస్తవ పరిస్థితి చాలా విచారకరంగా ఉంది. 2019లో ఉన్నావ్, కతువా, మరియు హత్రాస్ వంటి కేసులు ఈ చట్టాలు మహిళలను రక్షించడంలో విఫలమయ్యాయని నిరూపించాయి. నిర్భయ ఘటన తర్వాత కూడా మహిళలు హింసకు గురవుతూనే ఉన్నారు, ఇది భారతదేశంలో న్యాయసంస్థల పనితీరుపై ప్రస్తుత సవాళ్లను ప్రతిబింబిస్తుంది.
తెలంగాణ దిశా కేసు: మరోసారి చైతన్యం
2019లో జరిగిన దిశా కేసు భారతదేశంలో రెండవ నిర్భయలా పరిగణించబడింది. హైదరాబాద్ శివారులోని ఓ వెటర్నరీ డాక్టర్‌పై జరిగిన ఈ అత్యాచారం మరియు హత్య దేశవ్యాప్తంగా ఆగ్రహజ్వాలలు రేపింది. ఈ కేసులో నిందితులను పోలీసులు ఎన్‌కౌంటర్‌లో మట్టుబెట్టడం దేశంలో తీవ్రమైన చర్చకు దారితీసింది.
ఆందోళనలు
దిశా కేసు తరువాత తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర వంటి రాష్ట్రాల్లో పెద్ద ఎత్తున నిరసనలు జరిగాయి. మహిళల భద్రత కోసం ప్రత్యేకంగా చట్టాలు తీసుకురావాలని, వేగంగా న్యాయం అందించాలని ప్రజలు డిమాండ్ చేశారు. ఈ ఆందోళనలు ప్రభుత్వంపై ప్రభావం చూపించి, దిశా చట్టం రూపకల్పనకు దోహదం చేశాయి.
దిశా చట్టం
2020లో తెలంగాణ ప్రభుత్వం “దిశా చట్టం” పేరుతో మహిళల భద్రత కోసం ప్రత్యేక చట్టం తీసుకొచ్చింది. ఈ చట్టంలో మహిళలపై అత్యాచారాలు, హింసను త్వరితగతిన విచారించి, దోషులను కఠినంగా శిక్షించే విధానాన్ని అమలు చేశారు.
ఈ చట్టం కింద:
అత్యాచార కేసులను 21 రోజుల్లో విచారించి తీర్పు ఇవ్వడం.
అత్యంత తీవ్రమైన కేసుల్లో మరణశిక్ష విధించడం.
మహిళల భద్రత కోసం ప్రత్యేక ఫాస్ట్-ట్రాక్ కోర్టులు ఏర్పాటు చేయడం.
దిశా చట్టం – అనంతరం పరిణామాలు
దిశా చట్టం వచ్చినప్పటికీ, తెలంగాణలో, దేశవ్యాప్తంగా మహిళలపై జరుగుతున్న నేరాలు పూర్తిగా ఆగిపోలేదు. ఈ చట్టం ఎంతవరకు ప్రభావవంతంగా అమలవుతోంది అనేది ప్రశ్నార్థకం. 2021లోనే మిర్యాలగూడలో జరిగిన ఒక మహిళా అధికారి పై దాడి ఈ విషయాన్ని నిరూపిస్తోంది.
కోల్‌కతా జూనియర్ డాక్టర్ కేసు: మహిళల భద్రతపై మరో గాయం
2024లో కోల్‌కతాలో జరిగిన జూనియర్ డాక్టర్ అత్యాచారం కేసు భారతదేశంలో మరోసారి మహిళల భద్రతపై ఉన్న భయంకర పరిస్థితులను బయటపెట్టింది. ఈ ఘటనలో బాధితురాలు ఎదుర్కొన్న హింస, ఆమె కుటుంబం, స్నేహితులు చేసిన నిరసనలు దేశవ్యాప్తంగా సంచలనంగా మారాయి.
ఆందోళనలు
ఈ ఘటనకు వ్యతిరేకంగా కోల్‌కతా సహా పశ్చిమ బెంగాల్‌లో నిరసనలు చెలరేగాయి. జూనియర్ డాక్టర్లు, మహిళా సంఘాలు, పౌర సమాజం కలిసి ఈ దారుణానికి వ్యతిరేకంగా గొంతు కలిపాయి. ఈ నిరసనలు ప్రభుత్వం, న్యాయవ్యవస్థపై ఒత్తిడిని పెంచాయి.
చట్ట మార్పులు
కోల్‌కతా కేసు తర్వాత పశ్చిమ బెంగాల్ ప్రభుత్వం మహిళల భద్రత కోసం మరింత కఠినమైన చర్యలు తీసుకోవడానికి ప్రయత్నాలు చేసింది. పశ్చిమ బెంగాల్ అసెంబ్లీలో తాజాగా ‘అపరాజిత’ బిల్లును ఏకగ్రీవంగా ఆమోదం పొందింది. అత్యాచార నిరోధక బిల్లు అని కూడా పిలువబడే అపరాజిత స్త్రీ మరియు పిల్లల బిల్లు, 2024, కఠినమైన నిబంధనలను ప్రవేశపెట్టడం ద్వారా అత్యాచారం మరియు లైంగిక నేరాలపై ప్రస్తుత చట్టాలను బలోపేతం చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
కొత్తగా ఆమోదించబడిన భారతీయ న్యాయ్ సంహిత 2023, భారతీయ నాగరిక్ సురక్షా సంహిత 2023 మరియు లైంగిక నేరాల నుండి పిల్లల రక్షణ చట్టం 2012తో సహా అనేక జాతీయ చట్టాలకు మార్పులను బిల్లు సూచిస్తుంది. బిల్లులో సూచించిన సవరణలు లైంగిక నేరస్థులకు శిక్షలను మరింత కఠినతరం చేస్తాయి.
అయితే ఈ చట్టాలు ఎంతవరకు మహిళలకు భద్రత కలిపిస్తాయో ఎప్పటికి సమాధానం దొరకని ప్రశ్న. కోల్‌కతా జూనియర్ డాక్టర్ కేసు మీద అనేక దేశవ్యాప్త ఆందోళనలు జరుగుతున్నా, మహిళలపై జరుగుతున్న నేరాలు ఆగిపోలేదు.
మహిళలపై జరుగుతున్న దాడులకు దోహదం చేసే అంశాలు
భారతదేశంలో మహిళల భద్రత పై ఉన్న సమస్యలు అనేక అంశాలు కారణమవుతున్నాయి. ఇందులో ప్రధానమైనది సమాజంలో నాటుకుపోయిన మూఢనమ్మకాలు. ఈ నమ్మకాలు మహిళలను ద్వితీయ శ్రేణి పౌరులుగా చూడటానికి దారితీస్తాయి. సాంప్రదాయపరమైన ధోరణులు, మహిళలను నిర్బంధించి, సాంఘికంగా వారిని ఉల్లంఘించేందుకు మూఢనమ్మకాలు నేరుగా సహకరిస్తున్నాయి. ఈ మూఢనమ్మకాలు మహిళల భద్రతను హామీ ఇచ్చే విధంగా వ్యవహరించడం కాదు, పురుషాధిపత్య భావనను ప్రోత్సహిస్తాయి.
పోలీసుల అలసత్వం: మహిళల రక్షణలో ప్రధాన సమస్య
నిర్భయ, దిశా, కోల్‌కతా కేసులు వంటి ఉదంతాల్లో, పోలీసుల అలసత్వం ఒక ప్రధాన సమస్యగా మారింది. కేసులు ఆలస్యం చేయడం, సక్రమంగా దర్యాప్తు చేయకపోవడం, బాధితులకు అవసరమైన రక్షణ అందించడంలో విఫలమవడం వంటి అంశాలు, మహిళల భద్రతను మరింత సంక్లిష్టం చేస్తాయి. పోలీసుల పనితీరు, బాధితులపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపిస్తోంది, అలాగే ప్రజా న్యాయం అందించడంలో పెద్ద రుగ్మతగా మారుతోంది.
రాజకీయ పలుకుబడి: దోషులకు రక్షణ
మహిళలపై అత్యాచారాలు, హింస జరిగిన సందర్భాల్లో, నిందితులకు రాజకీయ పరిచయాలు ఉండడం మరో ప్రధాన సమస్యగా నిలుస్తోంది. రాజకీయ నాయకులు, పోలీసులపై ఉన్న ఒత్తిడులు, నిందితులను రక్షించడం, దర్యాప్తును చొరవగా నిర్వహించకపోవడం వంటి చర్యలు, న్యాయవ్యవస్థను సమర్థంగా పనిచేయనివ్వడంలో అడ్డంకిగా మారాయి.