అంతర్జాతీయం: సింధూ ఒప్పందం సస్పెన్షన్‌ – పాక్‌కు స్లో పోయిజన్
🇮🇳 భారత్ అస్త్రంగా నీటి డిప్లొమసీ
జమ్మూకశ్మీర్‌లోని పహల్గాం దాడికి భారత్ మిలిటరీ ప్రతీకారం తీసుకుంటుందని భావించిన పాకిస్థాన్‌ ఆశించిన దారిలో దాడి ఇంకా జరగలేదు. కానీ ఈలోపే భారత్ సింధూ జలాల ఒప్పందం (Indus Waters Treaty)ను సస్పెండ్‌ చేస్తూ ఊహించని షాక్ ఇచ్చింది. ఇది పాక్‌ను నెమ్మదిగా కానీ తీవ్రంగా దెబ్బతీయనున్న వ్యూహాత్మక చర్యగా విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.
🏞️ సింధూ ఒప్పందం నేపథ్యం
1960లో ప్రపంచ బ్యాంక్‌ (World Bank) మద్యవర్తిత్వంతో భారత్-పాక్ మధ్య కుదిరిన ఈ ఒప్పందం ద్వారా మొత్తం ఆరు నదుల నీటిని పంచుకున్నారు. ఇందులో సింధూ (Indus), జీలమ్‌ (Jhelum), చీనాబ్‌ (Chenab) నదుల నీరు పాకిస్థాన్‌కు దక్కింది. బియాస్‌ (Beas), సట్లెజ్‌ (Sutlej), రవీ (Ravi) నదులపై భారత్‌కు ప్రయోజనాలు లభించాయి. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం పాక్‌కు నీరు వెళ్లేలా మాత్రమే భారత్ వినియోగించాలి.
🚱 నీటితో ఆర్ధికతపై తీవ్ర దెబ్బ
ఒప్పందం నిలిపివేతతో పాకిస్థాన్‌ ఎన్నో విషయంలో నష్టపోవడం ఖాయం:
- 🇵🇰 23.7 కోట్ల పౌరుల తాగునీటి అవసరాలు ఈ నదులపైనే ఆధారపడుతున్నాయి.
- 🧑🌾 వ్యవసాయానికి వాడే నీటిలో 80% ఈ ఒప్పందం ద్వారా వస్తోంది.
- 🌾 పంజాబ్‌ ప్రావిన్స్‌లో 16 లక్షల హెక్టార్లకు సాగు నీరు అందుతుంది.
- ⚡ మంగలా (Mangla) డ్యామ్‌ జీలమ్‌ నదిపై నిర్మితమై దేశ అవసరంలో 8% విద్యుత్తు ఉత్పత్తి చేస్తోంది.
- ⚡ తర్బెల (Tarbela) డ్యామ్‌ సింధూ నదిపై నిర్మితమై 16% విద్యుత్తును అందిస్తోంది.
💧 అతితక్కువ నిల్వ సామర్ధ్యం
పాకిస్థాన్‌ నీటిని నిల్వ చేయడంలో చాలా వెనుకబడి ఉంది:
- మంగలా, తర్బెల డ్యామ్‌లు కలిపి కేవలం 14.4 MAF (Million Acre-Feet) నీటిని మాత్రమే నిల్వ చేయగలవు.
- ఇది వార్షికంగా లభించే వాటాలో 10% మాత్రమే.
- తగ్గిన నీటి పరిమితితో వ్యవసాయం, విద్యుత్తు ఉత్పత్తి తీవ్రంగా దెబ్బతినే పరిస్థితి.
⚖️ భారత నిర్ణయానికి చట్టపరమైన స్పష్టత
గతంలో సింధూజలాల కమిషనర్‌గా పనిచేసిన ప్రదీప్‌కుమార్‌ సక్సెనా ప్రకారం:
- భారత్ ఎగువ ప్రాంత దేశం కావడంతో జల వినియోగంలో అధిక స్వాతంత్య్రం ఉంది.
- వియన్నా కన్వెన్షన్‌ ఆన్‌ లా ఆఫ్‌ ట్రీటీస్ (Article 62) ప్రకారం గణనీయమైన పరిస్థితుల మార్పుల వలన ఒప్పందాన్ని రద్దు చేయవచ్చు.
- ప్రస్తుతం ఈ సస్పెన్షన్‌.. ఒక రకంగా రద్దుకు తొలి మెట్టు కావచ్చు.
🏗️ నిర్మాణాలకు అవకాశాలు
ఈ ఒప్పందం పునఃపరిశీలనతో భారత్ కొత్త జల విద్యుత్‌ ప్రాజెక్టులపై దృష్టిసారించే అవకాశం ఉంది.
- కొత్త డ్యామ్‌లు, వీవర్‌లు నిర్మించడం ద్వారా నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని పెంచే అవకాశం.
- దీనివల్ల వరద నియంత్రణ, వ్యవసాయం, విద్యుత్తు ఉత్పత్తిలో ప్రయోజనాలు లభించనున్నాయి.
⌛ తక్షణంగా కాదు, కానీ తీవ్రంగా తాకుతుంది
ఇప్పటికే తీవ్ర కరువులో ఉన్న పాక్‌కు భారత నిర్ణయం తక్షణ ప్రభావం చూపకపోయినా.. దీర్ఘకాలంలో:
- తీవ్ర నీటి ఎద్దడి, నిల్వల ఆవిరి, వ్యవసాయ సంక్షోభం, విద్యుత్తు లోపంతో అంధకారం తప్పదు.
- నీటి ప్రవాహ నియంత్రణ వల్ల పాక్ పంటలకు తీవ్ర నష్టం తప్పదు.
ఇక పాక్‌కు ప్రపంచ బ్యాంక్‌ లేదా ఐరాస (UN) గడప తొక్కడం మాత్రమే అవకాశంగా మిగలొచ్చు.