జాతీయం: వక్ఫ్ బిల్లు 2024: సంస్కరణలా లేక సంక్షోభమా?
వక్ఫ్ చట్ట సవరణ బిల్లు 2024 (Waqf Amendment Bill 2024)
కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించిన వక్ఫ్ చట్ట (సవరణ) బిల్లు 2024 ఇవాళ (బుధవారం) లోక్‌సభలో ప్రవేశపెట్టనుంది. పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి కిరెన్ రిజిజు (Kiren Rijiju) ప్రకారం, ఈ బిల్లుపై ఎనిమిది గంటల చర్చకు సమయం కేటాయించారు. అవసరమైతే చర్చ సమయాన్ని పొడిగిస్తామని ఆయన తెలిపారు.
బిల్లు మళ్లీ ఎందుకు?
ఈ బిల్లును 2023 ఆగస్టులోనే లోక్‌సభలో ప్రవేశపెట్టారు. అయితే, తీవ్ర వ్యతిరేకత కారణంగా, దాదాపు 31 మంది ఎంపీలతో కూడిన జాయింట్ పార్లమెంటరీ కమిటీకి (Joint Parliamentary Committee) బదిలీ చేశారు.
వక్ఫ్ చట్టంలో కొన్ని కీలక మార్పులు చేయాల్సిన అవసరం ఉందని కేంద్రం పేర్కొంటుంది. అయితే, ఈ మార్పుల వల్ల వక్ఫ్ ఆస్తులపై ప్రభుత్వ హస్తक्षేపం పెరుగుతుందనే వాదనతో కొందరు వ్యతిరేకిస్తున్నారు.
వక్ఫ్ అంటే ఏమిటి?
ఇస్లామిక్ సంప్రదాయంలో, ముస్లిం సమాజానికి సేవలందించేందుకు దానం చేసిన ఆస్తిని వక్ఫ్ అంటారు. వక్ఫ్ ఆస్తులను అమ్మకానికి పెట్టడం లేదా ఇతర ప్రయోజనాలకు ఉపయోగించడం నిషేధం.
వీటిని మసీదులు, మదర్సాలు, అనాథాశ్రమాలు, శ్మశాన వాటికలు నిర్మించేందుకు ఉపయోగిస్తారు. భారతదేశంలో ఈ సంప్రదాయం 12వ శతాబ్దంలో ఢిల్లీ సుల్తానుల (Delhi Sultans) కాలంలో ప్రారంభమైంది.
భారతదేశంలో వక్ఫ్ ఆస్తులు
ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా దాదాపు 8,72,351 వక్ఫ్ ఆస్తులు ఉండగా, ఇవి 9.4 లక్షల ఎకరాల విస్తీర్ణంలో ఉన్నాయి. వీటి విలువ ₹1.20 లక్షల కోట్లు ఉంటుందని అంచనా.
అయితే, 58,889 వక్ఫ్ ఆస్తులు అన్యాక్రాంతమైనట్లు ప్రభుత్వ లెక్కలు చెబుతున్నాయి. మరో 13,000 ఆస్తులు కోర్టు వివాదాల్లో చిక్కుకున్నాయి.
అవినీతి, అక్రమ ఆక్రమణల సమస్య
వక్ఫ్ బోర్డుల్లో (Waqf Boards) అవినీతి తీవ్రమైందని ముస్లిం సంఘాలు అంగీకరిస్తున్నాయి. వక్ఫ్ బోర్డు సభ్యులపై నిబంధనలను ఉల్లంఘించి కబ్జాదారులతో రాజీ పడుతున్నారనే ఆరోపణలు ఉన్నాయి.
2006లో సచార్ కమిటీ (Sachar Committee) నివేదిక ప్రకారం, వక్ఫ్ బోర్డుల ఆదాయాన్ని గణనీయంగా పెంచే సంస్కరణలు అవసరమని సూచించింది.
అంచనాల ప్రకారం, వక్ఫ్ ఆస్తుల ఆదాయం ఏటా ₹1.2 లక్షల కోట్లు ఉండాలి, కానీ ప్రస్తుతం ఇది ₹200 కోట్లు మాత్రమే ఉంది.
ప్రతిపాదిత మార్పులు
వక్ఫ్ ఆస్తుల రిజిస్ట్రేషన్: వక్ఫ్ బోర్డు ఆస్తులను తప్పనిసరిగా జిల్లా కలెక్టర్ (District Collector) వద్ద రిజిస్టర్ చేయించాలి. కలెక్టర్ ఆస్తి వక్ఫ్‌దేనా కాదా అని ప్రభుత్వానికి నివేదించాలి.
సర్వే కమిషనర్ (Survey Commissioner) నియామకం: రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఒక ప్రత్యేక సర్వే కమిషనర్‌ను నియమించాలి. ఆస్తుల వివరాలను జాబితా చేసి, ప్రభుత్వానికి నివేదించాలి.
ఒక సంవత్సరం పాటు దీనిపై ఎవరూ అభ్యంతరం వ్యక్తం చేయకపోతే ఆస్తి వక్ఫ్‌కు చెందుతుందని ప్రకటించబడుతుంది.
వక్ఫ్ బోర్డులలో ముస్లిమేతరుల నియామకం: వక్ఫ్ బోర్డులలో హిందువులు, క్రైస్తవులు, ఇతర మతాలను చెందినవారిని సభ్యులుగా నియమించాలనే ప్రతిపాదన ఉంది.
చారిత్రక మసీదులు, దర్గాల యాజమాన్యంపై ప్రభావం: ఈ మార్పులు వక్ఫ్ ఆధీనంలోని పురాతన మసీదులు, దర్గాల భవిష్యత్తుపై ప్రభావం చూపవచ్చనే ఆందోళనలు ఉన్నాయి.
వక్ఫ్ బోర్డుల విభజన: షియా (Shia), సున్నీ (Sunni) వర్గాల మధ్య ప్రత్యేక బోర్డులు ఏర్పాటు చేయడంతో పాటు బోహ్రా (Bohra), అగాఖానీ (Aga Khani) వర్గాలకు కూడా ప్రత్యేక బోర్డులు ఏర్పాటు చేసే ప్రతిపాదన ఉంది.
వివాదం ఎందుకు?
కొన్ని తరాలుగా ముస్లింలు వినియోగిస్తున్న వక్ఫ్ ఆస్తులకు సంబంధించి చట్టపరమైన పత్రాలు లేనివి చాలా ఉన్నాయి. 1954 వక్ఫ్ చట్టం ప్రకారం, ఇలాంటి ఆస్తులను “వక్ఫ్ బై యూజర్” (Waqf by User) కేటగిరీలో గుర్తించారు. అయితే, ప్రస్తుత సవరణ బిల్లులో ఈ నిబంధనను తొలగిస్తున్నారు. ఇది వక్ఫ్ ఆస్తుల భద్రతకు ముప్పు కలిగించొచ్చనే భయం ముస్లిం సమాజంలో ఉంది.
వ్యతిరేకత
హైదరాబాద్ ఎంపీ అసదుద్దీన్ ఒవైసీ (Asaduddin Owaisi) ఈ బిల్లును తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తున్నారు. వక్ఫ్ బోర్డుల అధికారాలను తగ్గించి, ముస్లింల భూములను లాక్కునేందుకు కేంద్రం ఈ చట్ట సవరణ తీసుకువస్తోందని ఆరోపిస్తున్నారు.
భవిష్యత్తు దిశ
ఈ బిల్లు ఆమోదించబడితే, దేశంలో వక్ఫ్ ఆస్తుల నిర్వహణలో పెద్ద మార్పులు సంభవించే అవకాశం ఉంది. ముస్లిం సంఘాలు తమ ఆందోళనలను ప్రదర్శించగా, కేంద్రం మాత్రం ఈ మార్పులు వక్ఫ్ ఆస్తుల మెరుగైన వినియోగం కోసం చేస్తున్నట్లు చెబుతోంది.